Hoe scherp je zelf ook bent, ‘out of focus’ stel je niets meer voor.
Enkele weken geleden kreeg ik een mailtje van een lezer van mijn blog. Ze vroeg zich af welke camera de beste was om talking head video’s op te nemen. Zij was zojuist met haar man drie dagen bezig geweest met het schieten van video en toen ze het beter bekeken bleek alles ‘net niet scherp’ te zijn. Beiden waren er echter zeker van, dat alles goed scherp was tijdens het opnemen.
Nu zie ik het niet echt tot mijn taak om mensen aankoopadviezen voor videocamera’s te geven. Maar ‘onscherpe opnamen’ is iets wat zelfs met de goedkoopste camcorder niet meer voor zou moeten komen. Ik kon haar natuurlijk vertellen wat mijn droomcamera is (in mijn ogen één van de beste die er voor mijn doeleinden te koop is), maar als ze geen scherpe opnamen met een camcorder zou kunnen maken, zou dit evenmin lukken met een camera van enkele duizenden euro’s.
Bij navraag bleek ze een Nikon D7500 DSLR te hebben gebruikt. Een camera waarmee ze ongetwijfeld haarscherpe opnamen had moeten kunnen maken. Het probleem zou dus waarschijnlijk iets anders moeten zijn.
En inderdaad. Het bleek dat ze een simpele truc om scherp te stellen niet kende. En eigenlijk alles net buiten focus had opgenomen. Iets wat niet zichtbaar is op het LCD schermpje op de camera, maar eenmaal zichtbaar op een grote HD televisie pijnlijk zichtbaar wordt.
Laten we elkaar scherp houden
Onscherpe video mag je allemaal overdoen. En vandaar dat het goed is om eens goed stil te staan bij hoe je jouw camera goed scherp kan stellen.
Ik ga hier even voorbij aan de videocamera’s ingebouwd in je telefoon. Persoonlijk heb ik absoluut geen ervaring -en geen interesse om deze op te doen- met het schieten van ’telefoon video voor serieuze doeleinden’. Wanneer je serieus aan de slag gaat met het ontwikkelen van een online training, verwacht ik ook, dat je serieus kijkt naar de apparatuur die je hiervoor gebruikt.
Maar afhankelijk van je type camera is er een aantal manieren om ervoor te zorgen, dat je video altijd haarscherp is.
Gebruik altijd handmatige scherpstelling (manual focus)
De beste manier om je video te verpesten is gebruik te maken van een autofocus functie. Dit lijkt wellicht een wat tegenstrijdige opmerking. Want als je automatisch het beeld scherpstelt dan mag je toch verwachten, dat het beeld ook altijd scherp is?
Ja en nee. Je mag het verwachten. Maar je kan er niet op rekenen.
In eerste instantie zal het beeld inderdaad haarscherp zijn. Maar op het moment, dat het onderwerp gaat bewegen, of er wordt ingezoomd, dan ‘zoekt’ de camera altijd even naar het juiste punt om het beeld scherp te stellen. Afhankelijk van de lichtcondities -die bij het schieten van een talking head video natuurlijk altijd goed zijn- en de prijs van de camera, kan dit duidelijk merkbaar of vrijwel onmerkbaar zijn, maar er is altijd een moment, dat het beeld even ‘out of focus’ is.
Mijn voordeligste camera is een Sony camcorder die toen ik hem kocht -ruim 7 jaar geleden alweer- ongeveer 200 euro kostte en waarvan het modernere broertje of zusje op dit moment voor ongeveer 160 euro over de toonbank gaat.
En zelfs deze camera heeft de mogelijkheid om de ‘autofocus’ uit te zetten.
Waarom is scherpstellen zo moeilijk?
Laten we er geen doekjes omheen winden. Scherpstellen van een videocamera is lastig. Dat komt omdat je op een klein scherm van vaak maar 3-5 inch in doorsnede een beeld moet beoordelen, wat straks op een grote monitor bekeken moet gaan worden. De minste en geringste kleine afwijking van ’totale scherpte’ wordt pijnlijk duidelijk op het grote beeld.
Een tweede probleem is dat naarmate we ouder worden op korte afstand minder scherp gaan zien. Wat we op korte afstand moeten beoordelen, blijkt op langere afstand later toch verkeerd beoordeeld te zijn.
Een derde probleem is de resolutie. Het scherm is niet alleen klein, maar -met name met betrekking tot de wat voordeligere camera’s- het heeft ook een veel lagere resolutie. Het juist beoordelen van de scherpte is dus heel lastig.
Neem je buiten op op een zonnige dag, dan krijg je er ook nog eens mee te maken, dat je onder ‘onjuiste’ lichtomstandigheden je scherm moeilijk kan zien.
Gelukkig is er een aantal maatregelen, waarmee we deze nadelen kunnen overkomen.
Vergeet die bril. Kalibreer je oculair.
Wanneer je over een camera met een zoeker beschikt, dan kan je die beter gebruiken om je camera scherp te stellen, dan het scherm. Nu zal je camcorder niet over een zoeker beschikken, maar een DSLR of een (semi-)professionele videocamera heeft dit wel.
Wanneer je een bril draagt, is het probleem dat de scherpte van je bril een momentopname is. Je ogen stellen bij, of gaan achteruit… en op een gegeven moment heb een nieuwe bril nodig.
Wanneer je door de zoeker van je camera kijkt, is het van belang, dat je juist die bril af zet. Zet je camera op een statief en print de afbeelding hieronder uit op een vel A4, of liever nog -als je printer dit kan- een vel A3.
Hang dit vel aan de muur. Zoom je camera in tot de grootste zoom-stand en neem nu voldoende afstand om de kaart beeldvullend te zien. Zet nu de autofocus aan en laat de camera vanaf het statief zichzelf scherp stellen. Schakel de autofocus uit, zet je bril af en kijk door de zoeker van je camera.
Een moderne camera heeft een aanpasbaar oculair. Ofwel, je kan dit instellen en aanpassen op de juiste stand voor jouw ogen. Stel je oculair nu zo in, dat de afbeelding op zijn scherpst is.
Doe dit regelmatig.
De juiste manier om op je onderwerp scherp te stellen
De juiste manier om scherp te stellen op je onderwerp, lijkt veel op de methode die hierboven is beschreven. Het behoeft denk ik geen uitleg, dat we hier de automatische scherpstelling uit hebben staan.
Eerst bepaal je de uitsnede en de positie van de camera. Heb je de uitsnede bepaald, dan zoom je helemaal in en stel je scherp op de ogen van je onderwerp. Vervolgens zoom je uit naar de eerder door jou bepaalde uitsnede.
Door op deze manier scherp te stellen, zorgt je op twee manieren dat je opnamen scherper worden.
Allereerst, door in te zoomen op het belangrijkste onderdeel (bij een mens zijn dat de ogen) voor een scherpe opname, kan je beter beoordelen of je dit ook daadwerkelijk scherp opneemt.
Maar er speelt nog iets anders mee. En dat is iets wat we ‘scherptediepte’ noemen.
Een uitleg over scherptediepte
Wanneer je scherp stelt, dan is een foto of video niet alleen scherp voor exact die positie waarop jij scherp hebt gesteld, maar ook voor een bepaalde afstand daarvoor en daarachter. Dit ‘veld’ van scherpte noemen we de ‘scherptediepte’.
Nu is het zo, dat zo’n ‘scherptediepte’ door een tweetal factoren wordt bepaald. De grootte van het diafragma of de iris (zoals in een videocamera het diafragma wordt genoemd) en de brandpuntafstand. Hoe groter de brandpuntafstand, hoe kleiner de scherptediepte.
Bij optisch inzoomen (voor digitale zoom gaat dit niet op) verander je de brandpuntafstand. Verderaf wordt kleiner, dichterbij wordt groter.
Door in te zoomen op de ogen, heb je de scherptediepte tot een minimum verkleind. Op dat moment stel je scherp.
Wanneer je uitzoomt, dan verklein je de brandpuntafstand en vergroot je daarmee weer de scherptediepte. De afstand voor- en achter het onderwerp waarin het beeld nog scherp is, is daarmee groter geworden.
Een externe monitor gebruiken
Een tweede manier om zeker te weten dat het beeld scherp is, is een externe monitor gebruiken. De meeste ‘echte’ videocamera’s hebben HDMI of andere video uitgang. Hiermee kan je makkelijk ‘inpluggen’ in een monitor. Dit kan een gewone televisie, een computermonitor of soms ook de monitor van een portable DVD speler zijn, indien je DVD speler een HDMI ingang heeft.
Door het beeld groter te zien, is het ook makkelijker scherp te stellen.
Zelf, als ik voor de camera sta in mijn eigen studio, heb ik altijd een monitor aangesloten en mijn kant op staan, omdat ik gewoon graag zie, hoe ik op de video kom te staan.
Een DSLR heeft vaak wel een HDMI aansluiting, maar behalve bij de duurdere modellen, kan je deze niet als monitor gebruiken. De HDMI functie is bij een DSLR vaak uitsluitend bedoeld om foto’s op een monitor te tonen. Tenslotte is en blijft een DSLR een fotocamera.
Focus assist, Focus expand en Peeking
Het laatste hulpmiddel om goed scherp te stellen vind je eigenlijk alleen op de (semi-)professionele camera’s. De namen van de functies kunnen per merk verschillen, maar de functie blijft hetzelfde.
Focus assist of focus expand
Focus assist of focus expand is een functie waarbij het beeld in de zoeker wordt uitvergroot om het scherpstellen makkelijker te maken. Wanneer je voor deze functie kiest, wordt het beeld vaak een factor 2 of 3 vergroot en kan je op deze manier de scherpte beter beoordelen.
We hebben het hier alleen over het vergroten van het zoeker beeld. Het beeld wat wordt opgenomen blijft onveranderd.
Focus assist of peeking
Om het allemaal lekker verwarrend te maken, gaat onder de term ‘focus assist’ ook een andere functie schuil bij sommige merken. Andere merken noemen dit ‘peeking’.
Peeking is een controle voor wat betreft de scherpte van het beeld. Op het moment dat je de ‘peeking’ functie aan hebt staan, wordt het beeld vertaald -soms visueel, soms alleen in het ‘geheugen’ van de camera, naar een zwart-wit beeld. In zwart-wit opnamen is het voorkomen van onscherpte namelijk makkelijker te beoordelen. Vervolgens wordt er een gekleurde rand (in mijn JVC camera kan ik kiezen voor Rood, Groen of Blauw) getekend langs alle lijnen die scherp zijn.
Op deze manier kan ik prima controleren, welke onderdelen van het beeld scherp zijn en welke niet.
Ten slotte
Zoals je ziet is de manier waarop je de video voor jouw cursussen scherp kan krijgen mede afhankelijk van de opties die jouw camera je biedt. Maar ongeacht het type camera, het is altijd mogelijk om haarscherpe video te schieten.
Wat hier ook belangrijk is -en dat is hierboven nog niet besproken- is dat je de video ook op een zo hoog mogelijke resolutie schiet. De resolutie waar je vervolgens de video beschikbaar stelt, mag best wat kleiner zijn.
Met de huidige standaarden is 720p vaak de beste grootte om een online video te bekijken. Het is haarscherp, maar vereist niet zoveel van je netwerk als 1080p. Door je video in 1080p te schieten en naar 720p te renderen heb je sowieso een kleine ‘voorsprong’ op de scherpte.
Doe nooit het omgekeerde, dus schieten op bijvoorbeeld 720p om het vervolgens in een 1080p productie te verwerken. De video zal ‘wollig’ aandoen en beslist geen plezier zijn om naar te kijken.
Heb je nog vragen, stel ze hieronder.
Voetnoot
Gedurende de coronacrisis zal in de blog van WordXPression wat meer aandacht aan het ‘online leren’ worden besteed dan gebruikelijk. Wil je op de hoogte blijven, abonneer je dan op de browserberichten door op de rode bel links onderaan te klikken en de instructies te volgen.
Of abonneer je op de nieuwsbrief. Dan kan je bovendien het gratis e-boek ‘Beginnen met een Online Leeromgeving‘ downloaden.