Digitale Toegankelijkheid: European Accessibility Act in de praktijk

Digitale toegankelijkheid: waarom het steeds belangrijker wordt voor ondernemers

Gebruiksgemak, inclusie en juridisch belang

Digitale toegankelijkheid – oftewel ervoor zorgen dat je website voor iedereen bruikbaar is – wordt steeds belangrijker. In Nederland leven naar schatting 2 miljoen mensen met een beperking​. Denk aan visuele beperkingen (zoals slechtziendheid of kleurenblindheid), gehoorproblemen, motorische beperkingen, maar ook laaggeletterdheid.

Wanneer je website voor deze grote groep niet goed te gebruiken is, loop je niet alleen potentiële klanten mis, maar sluit je mensen uit. Uit onderzoek in Groot-Brittannië blijkt bijvoorbeeld dat 71% van klanten met een beperking wegklikt van een website die niet goed toegankelijk is​. Dat komt neer op £12 miljard pond aan omzet per jaar die daar naar concurrenten gaat die wél toegankelijk zijn​.

Nederlandse webwinkels lopen naar schatting €4,2 miljard aan jaarlijkse online omzet mis door gebrekkige digitale toegankelijkheid​.

Toegankelijkheid is dus niet alleen ethisch juist, maar ook zakelijk verstandig – een toegankelijke site vergroot je bereik en klanttevredenheid.

Los van gebruiksgemak en inclusie speelt het juridische belang een groeiende rol. Steeds meer wet- en regelgeving verplicht bedrijven om rekening te houden met toegankelijkheid. Sinds 2017 stelt de Nederlandse wet bijvoorbeeld expliciet dat toegankelijkheid de norm is bij het aanbieden van (digitale) goederen en diensten​.

Internationaal zien we vergelijkbare ontwikkelingen: in de Verenigde Staten vallen websites onder de ADA (Americans with Disabilities Act) en de Section 508-regels voor overheidswebsites, en in het Verenigd Koninkrijk geldt de Equality Act 2010 die digitale toegankelijkheid als vorm van non-discriminatie beschouwt. In de Europese Unie is digitale toegankelijkheid sinds 2016 al verplicht voor overheidswebsites en -apps​.

En vanaf 2025 moeten ook veel private organisaties eraan geloven dankzij nieuwe EU-regels. Met andere woorden: waar toegankelijkheid vroeger vooral “nice to have” was, is het nu een must-have – zowel vanuit klantperspectief als vanuit wetgeving.

Een korte geschiedenis van webtoegankelijkheid en standaarden

Het besef dat het web voor iedereen toegankelijk moet zijn, bestaat al lang. Tim Berners-Lee, de uitvinder van het World Wide Web, verwoorde het treffend: “The power of the Web is in its universality. Access by everyone regardless of disability is an essential aspect.”

Al eind jaren ’90 begon het World Wide Web Consortium (W3C) richtlijnen op te stellen om websites toegankelijker te maken. De eerste Web Content Accessibility Guidelines (WCAG 1.0) werden in mei 1999 gepubliceerd. Deze internationale richtlijnen beschreven hoe je webcontent bereikbaar maakt voor mensen met allerlei beperkingen. In 2008 volgde een grondige update met WCAG 2.0, die sindsdien de basis vormt voor vrijwel alle toegankelijkheidsstandaarden wereldwijd. WCAG is zelfs erkend als een ISO-standaard in 2012. Latere versies (WCAG 2.1 in 2018 en WCAG 2.2 in 2023) bouwden hierop voort om ook mobiele apparaten en nieuwe technologieën te omvatten​.

Veel landen en organisaties zijn deze WCAG-richtlijnen gaan gebruiken als de norm. In Nederland werden de WCAG-criteria opgenomen in de webrichtlijnen voor overheden en uiteindelijk in de Europese norm EN 301 549.

Deze norm lag ten grondslag aan de EU-richtlijn voor digitale toegankelijkheid van 2016, die eist dat alle overheidswebsites (vanaf 2018) en mobiele apps (vanaf 2021) voldoen aan toegankelijkheidsstandaarden (gelijk aan WCAG 2.1 niveau AA). Daarnaast trad op 1 januari 2017 in Nederland een uitbreiding van de Wet gelijke behandeling op grond van handicap of chronische ziekte in werking, waarin staat dat toegankelijkheid de algemene norm is – bedrijven en organisaties moeten hun producten en diensten dus toegankelijk aanbieden.

Dit maakte digitale toegankelijkheid feitelijk tot een wettelijk vereiste, ook voor partijen buiten de overheid.

Vandaag de dag is toegankelijkheid daarmee zowel een kwestie van best practice (met WCAG als de toonaangevende standaard) als een juridische plicht in veel gevallen. De ontwikkeling culmineert in nieuwe, breed geldende regelgeving zoals de European Accessibility Act die binnenkort van kracht wordt. Maar voordat we daarop ingaan, eerst een hulpmiddel om te begrijpen wát een website toegankelijk maakt: het zogeheten POUR-principe.

Het POUR-principe: Perceivable, Operable, Understandable, Robust.

Een handige kapstok om digitale toegankelijkheid te begrijpen zijn de vier WCAG-principes, vaak afgekort als POUR:

• Perceivable (Waarneembaar)
  Inhoud moet waarneembaar zijn voor alle gebruikers. Dit betekent dat iedereen de informatie op je site moet kunnen zien of horen. Bijvoorbeeld: zorg dat teksten voldoende contrast hebben en dat er tekstalternatieven (zoals alt-teksten) zijn voor afbeeldingen of video’s, zodat ook iemand die blind is met een schermlezer de inhoud kan “zien”. Niets op de site moet volledig verborgen blijven voor mensen met een beperking in één van de zintuigen.
• Operable (Bedienbaar)
  Alle functionaliteit moet bedienbaar zijn, onafhankelijk van de gebruikte manier van bedienen. Met andere woorden: een gebruiker moet acties op de site kunnen uitvoeren, of hij nu een muis gebruikt, een toetsenbord, spraakbesturing of een ander hulpmiddel. Denk aan het kunnen navigeren met de Tab-toets in plaats van de muis, of zorg dat interactieve elementen groot genoeg zijn om op te klikken voor mensen met motorische uitdagingen. Niets mag vastzitten aan slechts één bedieningswijze.
• Understandable (Begrijpbaar)
  De content en bediening van de website moeten begrijpelijk zijn voor de doelgroep. Gebruik een duidelijke en consistente navigatie en vermijd onnodig jargon of ingewikkelde taal, zeker als je een breed publiek bedient. Formuleer instructies eenduidig en zorg voor feedback bij invoerfouten in formulieren. Kortom, maak het de gebruiker makkelijk om te begrijpen wat er staat en hoe de site werkt, ongeacht hun cognitieve vaardigheden of voorkennis.
• Robust (Robuust)
  De website moet technisch stabiel en compatibel zijn met verschillende browsers, apparaten en hulpmiddelen (zoals screenreaders). Dit houdt in dat je je houdt aan webstandaarden en semantische HTML, zodat zelfs als iemand een oudere browser, een smartphone, of speciale toegankelijkheidssoftware gebruikt, de content correct weergegeven en gebruikt kan worden. Robuustheid betekent ook dat je site toekomstige technologie-updates kan doorstaan zonder dat de toegankelijkheid breekt.

Deze vier principes vormen de basis van de WCAG-richtlijnen. Ze dienen als gids: als aan één van deze principes niet voldaan wordt, ontstaat er een drempel voor sommige gebruikers. Een praktisch voorbeeld: Stel, je hebt een belangrijke instructie op je pagina die alleen zichtbaar is in kleur (bijvoorbeeld “verplichte velden zijn rood gemarkeerd”). Voor iemand die kleurenblind is, is die informatie niet waarneembaar – daarmee schiet je tekort op het eerste principe. Pas je echter POUR consequent toe, dan bouw je een website die voor zo veel mogelijk mensen bruikbaar is.

Europese regelgeving: de European Accessibility Act (EAA)

De European Accessibility Act (EAA) is recente Europese wetgeving die digitale toegankelijkheid naar een hoger plan tilt. Deze wet (een EU-richtlijn uit 2019) verplicht bedrijven om hun digitale producten en diensten toegankelijk te maken voor mensen met een beperking. Het gaat hierbij met name om commerciële sectoren: webshops en e-commerce platforms, banken en online betaalservices, vervoersdiensten (bijv. OV-ticketapps), e-boeken en leesapparaten, TV-diensten en hardware, self-service machines (zoals pinautomaten en ticketautomaten), smartphones, computers en nog veel meer​.

Met andere woorden, iedere organisatie die zulke producten of diensten aanbiedt binnen de EU moet zorgen dat deze voldoen aan gestandaardiseerde toegankelijkheidseisen. De wet geldt zowel voor in de EU gevestigde bedrijven als voor internationale bedrijven die hun digitale diensten in de EU aanbieden​. Microbedrijven – hele kleine bedrijven met minder dan 10 medewerkers of minder dan €2 miljoen jaaromzet – kunnen in sommige gevallen uitgezonderd zijn, maar ook voor hen geldt het advies om waar mogelijk toegankelijkheid te verbeteren, en uiteraard blijven algemene non-discriminatiewetten van kracht.

Wanneer gaat dit in?

De EAA treedt officieel in werking op 28 juni 2025. Vanaf die datum moeten nieuwe producten en diensten die onder de wet vallen aan de eisen voldoen. Er is – let op – geen aparte overgangsperiode meer voor websites of apps: die moeten per die datum toegankelijk zijn. (Bepaalde fysieke producten kregen wel enkele jaren extra, maar voor digitale diensten zoals webshops geldt 28 juni 2025 als harde deadline​. Nationale toezichthouders zullen hierop gaan handhaven; in Nederland heeft de Autoriteit Consument & Markt (ACM) aangegeven vanaf dat moment controles uit te voeren en bij overtredingen in te grijpen.

Niet-naleving kan behoorlijke gevolgen hebben: EU-landen moeten “doeltreffende, evenredige en afschrikkende” sancties opleggen. Dit kan betekenen fikse boetes (in sommige gevallen genoemd tot wel €250.000 per overtreding) of andere juridische maatregelen. In extreme gevallen zou men aansprakelijk gesteld kunnen worden of – indien nationale wetgeving dat bepaalt – zelfs strafrechtelijke gevolgen kunnen ervaren.

Naast deze juridische sancties loop je natuurlijk ook reputatieschade op en mis je kansen op de brede markt als je website groepen gebruikers buitensluit. Het is dus cruciaal voor ondernemers om vóór de deadline actie te ondernemen en hun websites en apps toegankelijk te maken. De EAA schrijft daarbij in feite voor dat je voldoet aan bestaande standaarden (zoals WCAG 2.1 niveau AA voor websites)​, wat een duidelijk handvat geeft om mee te werken.

10 praktische tips om je website toegankelijk te maken

Wat kun je als ondernemer concreet doen om je website (of webshop) toegankelijker te maken? Hieronder een lijst van 10 belangrijke punten die je relatief eenvoudig kunt (laten) implementeren. Hiermee pak je de meest voorkomende toegankelijkheidsproblemen aan:

1. Zorg voor voldoende kleurcontrast
   Controleer dat de kleur van de tekst en de achtergrond genoeg contrasteert. Teksten moeten leesbaar zijn voor mensen met verminderd zicht of kleurenblindheid. Bijvoorbeeld: donkergrijze tekst op een lichtgrijze achtergrond is voor veel mensen lastig te lezen; zwarte tekst op een witte (of gele) achtergrond heeft een veel beter contrast. Als vuistregel hanteren de richtlijnen een contrastverhouding van minimaal 4.5:1 voor gewone tekst.
   Er zijn online contrast-checkers beschikbaar om dit te testen. Kies dus je kleurenschema zo dat teksten en belangrijke UI-elementen er echt uitspringen.
2. Gebruik niet alleen kleur om informatie over te brengen
   Zorg dat informatie niet uitsluitend door kleur aangegeven wordt. Iemand die geen kleuren kan onderscheiden, mag geen cruciale info missen. Als je bijvoorbeeld foutmeldingen in een formulier met rode tekst aangeeft, voeg dan ook een icoontje of tekst toe (“Error: Vul dit veld in”) zodat de boodschap voor iedereen duidelijk is. Evenzo bij grafieken: combineer kleuren met patronen of labels. Kortom, bied altijd een alternatief signaal naast kleur.
3. Maak je site bedienbaar met het toetsenbord
   Veel mensen kunnen (tijdelijk of permanent) geen muis gebruiken en navigeren met het toetsenbord (of een ander hulpmiddel dat toetsenbordacties simuleert). Test je website door alleen de Tab-toets, Enter en Spatie te gebruiken om door links, knoppen en formulieren te gaan. Kun je overal bij en zie je ook waar je bent op de pagina? Zorg dat interactieve elementen een zichtbare focus-indicator hebben (bijvoorbeeld een lichtblauwe rand om de actieve knop of link) en dat er geen “toetsenbordvallen” zijn (onderdelen waar je met Tab in komt maar niet weer uit). Een goed toegankelijke site hoeft de muis niet per se, alles kan ook via toetsen.
4. Voorzie formulieren van labels en duidelijke foutafhandeling
   Formulieren zijn vaak een struikelblok als ze niet toegankelijk zijn. Elke invoerveld (tekstvak, dropdown, checkbox etc.) moet een duidelijke label of omschrijving hebben. Dit kan visueel een veldnaam zijn of onzichtbaar in de code gekoppeld (zodat schermlezers het voorlezen). Geef ook heldere instructies en meldingen: markeer verplichte velden duidelijk (bijv. met “*” en uitleg) en toon een duidelijke foutmelding als iets misgaat (“Uw telefoonnummer bevat ongeldige tekens”). Die meldingen moeten ook door screenreaders opgemerkt worden – zet focus erop of gebruik ARIA-live regions, al zijn dat technische details voor je webbouwer. Belangrijk is: de gebruiker mag niet in verwarring raken over wat hij moet invullen of wat er fout ging.
5. Gebruik beschrijvende linkteksten
   Vermijd generieke linkjes als “klik hier” of “lees meer” zonder context. Mensen die een screenreader gebruiken kunnen vaak door alleen de links van een pagina navigeren; dan moeten de linkteksten op zichzelf duidelijk maken waar ze naartoe leiden. Schrijf dus liever “Bekijk onze diensten” of “Download de producthandleiding (PDF)” in plaats van meerdere keren “klik hier”. Ook visueel leest het prettiger. Zorg er bovendien voor dat links duidelijk herkenbaar zijn (bijv. standaard door onderstreping en een afwijkende kleur) zodat ze niet opgaan in de gewone tekst.
6. Voeg alt-teksten toe aan afbeeldingen
   Elke belangrijke afbeelding op je site moet een alternatieve tekst hebben die uitlegt wat erop staat of wat de functie is van de afbeelding. Alt-teksten worden door schermlezers voorgelezen aan blinde of slechtziende bezoekers, en ze verschijnen als tekst als de afbeelding niet laadt. Beschrijf in één zin de essentie: bv. “Teamfoto van onze medewerkers op kantoor” of “Pictogram menu (drie horizontale strepen)”. Decoratieve plaatjes die geen informatieve inhoud hebben kun je leeg laten (alt=””) zodat hulpmiddelen ze overslaan. Vergeet niet ook voor icoontjes of buttons met alleen een afbeelding (bijv. een zoek-icoon) een alt-tekst of titel te zetten. Zo heeft iedereen toegang tot dezelfde informatie.
7. Maak bedieningselementen duidelijk herkenbaar
   Alle knoppen, links en andere interactieve elementen moeten goed zichtbaar en onderscheiden zijn van gewone tekst of afbeeldingen. Gebruik bijvoorbeeld een consistent ontwerp voor knoppen (zelfde kleur/stijl) en zorg dat linkjes altijd duidelijk als link te herkennen zijn (onderstreept of een opvallende kleur). Voor mensen die navigeren is het belangrijk dat ze zien waar ze kunnen klikken of actie ondernemen. Ook moeten klikbare elementen niet te klein zijn – op een touchscreen of voor iemand met motorische moeite is een groter raakvlak essentieel. Houd rekening met een minimaal klikveld (bijv. 44×44 pixels zoals aanbevolen) zodat iedereen het element makkelijk kan aantikken of aanklikken. Duidelijke en toegankelijke bedieningselementen verhogen het gebruiksgemak voor alle bezoekers.
8. Zorg voor goed leesbare en schaalbare tekst
   Let op de typografie van je website. Kies een duidelijk lettertype en zorg dat teksten voldoende groot zijn (vaak wordt minimaal 16px aangeraden voor lopende tekst). Mensen met minder goed zicht moeten kunnen inzoomen tot 200% zonder dat de inhoud wegvalt of onbruikbaar wordt. Test eens zelf door in je browser in te zoomen: blijft de layout intact en blijft alles leesbaar en bedienbaar? Gebruik bij voorkeur ook voldoende regelafstand en witruimte; een te dicht op elkaar gepakte tekst is voor niemand prettig en voor dyslectische of laaggeletterde gebruikers extra lastig. Vermijd ook blokken caps lock of lang cursief, dat leest moeizamer. Kortom, presenteer je content op een manier die makkelijk te lezen is – ook op mobiel of tablet. Dit komt zowel de toegankelijkheid als de algemene gebruikerservaring ten goede.
9. Let op de typografie van je website
   Video’s en audio op je site mogen mensen met een gehoorbeperking of visuele beperking niet buitensluiten. Zorg daarom voor ondertiteling bij video’s (of minstens een tekstsamenvatting als ondertitels niet haalbaar zijn). Veel mensen kijken trouwens video zonder geluid (bijvoorbeeld op kantoor of in het openbaar vervoer), dus ondertitels helpen een breder publiek. Voor audio-fragmenten (zoals podcasts) is het verstandig een transcript aan te bieden – een uitgeschreven versie van de gesproken inhoud. Dit is niet alleen goed voor doven/slechthorenden, maar bijvoorbeeld ook voor vindbaarheid (Google kan de tekst indexeren). Als er belangrijke audio-cues in een video zitten (zoals een alarmgeluid), benoem die dan in de ondertiteling. Vermijd auto-play van audio of video die de gebruiker verrast; laat multimedia bewust door de gebruiker gestart worden en bied altijd bediening (pauzeer/stop-knoppen). Zo krijgt iedereen de boodschap mee, ongeacht of hij kan horen of zien.
10. Gebruik een logische koppenstructuur
    Structureer de inhoud van je website met HTML-koppen (heading tags) in plaats van enkel visuele opmaak (zoals grotere of dikgedrukte tekst zonder structuur). Begin elke pagina met één H1-kop (meestal de paginatitel) en gebruik daarna hiërarchisch H2-koppen voor sectietitels, H3 voor subsecties, etc. Deze semantische structuur helpt bezoekers – en met name mensen die screenreaders gebruiken – om snel overzicht te krijgen van de pagina. Ze kunnen van kop naar kop springen om te navigeren. Ook zoekmachines waarderen dit, dus het is goed voor SEO. Let erop dat de koppen de inhoud logisch verdelen en beschrijven; vermijd overslaan van niveaus of het gebruiken van koppen alleen om iets er groot uit te laten zien (gebruik daarvoor in plaats daarvan CSS-stijling). Een goede structuur met koppen en lijsten zorgt voor begrijpelijkheid en navigeerbaarheid, en sluit daarmee aan op het principe “Understandable” en “Robust” van WCAG. Iedereen vindt sneller wat hij zoekt.

Met deze tien aandachtspunten kun je al een heel eind komen in het toegankelijk maken van je website. Natuurlijk gaat digitale toegankelijkheid nog verder (denk aan subtiele zaken als focusvolgorde, ARIA-rolattributen voor geavanceerde widgets, of het vermijden van content die epileptische aanvallen kan triggeren), maar de lijst hierboven pakt de meest cruciale basics aan. Veel van deze verbeteringen kosten relatief weinig om te implementeren en leveren direct een betere gebruikservaring op voor alle bezoekers.

Conclusie

Digitale toegankelijkheid is niet langer optioneel – het is een integraal onderdeel van een moderne, gebruiksvriendelijke bedrijfswebsite. Voor ondernemers biedt een toegankelijke site drie grote voordelen: je vergroot het gebruiksgemak voor iedere klant, je sluit niemand uit (sociale inclusie), én je voldoet aan de steeds strenger wordende wetgeving zodat je geen juridische risico’s loopt. Zeker met de European Accessibility Act die in 2025 ingaat, is dit hét moment om actie te ondernemen.

Het goede nieuws is dat toegankelijkheid geen geheimzinnige raketwetenschap is. Zoals we hebben gezien, gaat het om duidelijke, pragmatische verbeteringen: van alt-teksten en contrast tot toetsenbordnavigatie en captions. Stap voor stap kun je jouw website zo maken dat iedereen – met of zonder beperking – prettig kan navigeren en alle informatie tot zich kan nemen. Veel van de aanpassingen komen bovendien neer op best practices die de algehele kwaliteit van je site verhogen (een toegankelijke site is vaak ook sneller, beter vindbaar en gebruiksvriendelijker voor iedereen).

Kortom, investeer in digitale toegankelijkheid. Het is een investering in de toekomstbestendigheid van je bedrijf, in klanttevredenheid én in inclusie. Zo zorg je ervoor dat jouw online dienstverlening echt voor iedereen toegankelijk is – en pluk je daar op alle fronten de vruchten van.

Naleving en verder leren: Tot slot, houd in de gaten dat toegankelijkheid onderhouden moet worden. Voeg het toe aan je reguliere website-onderhoud en laat nieuwe content of features altijd even toetsen op de POUR-principes. Er zijn online tools en checklists (zoals de WCAG-checklist) om je hierbij te helpen, en gespecialiseerde bureaus kunnen desgewenst een audit doen. Door proactief met toegankelijkheid bezig te zijn, laat je als ondernemer zien dat je geeft om al je klanten én om kwaliteit. Dat is het soort vooruitdenken dat zichzelf terugbetaalt. Veel succes!

Ten slotte

Dit is mijn eerste blogartikel wat ik heb geschreven voor deze site. Of eigenlijk, meteen ook mijn eerste blogpost voor zo’n groot lezerspubliek. Ik zou het daarom fijn vinden, wanneer je in het commentaar onder deze blog je terugkoppeling wilt geven. Is het allemaal duidelijk? Waar wil je meer informatie over hebben? Wat kan ik verbeteren aan mijn schrijfstijl?

Maar wanneer jij een webwinkel hebt, of webdesigner bent, dan hoor ik ook graag van je wat jij vandaag al doet om jouw website(s) toegankelijker te maken voor mensen met een beperking. Jouw commentaar wordt zeker gewaardeerd en ik zal mijn best doen ieder commentaar te beantwoorden.

Bronnen

Bij het schrijven van mijn artikel heb ik gebruik gemaakt van de volgende bronnen:

• Rijksoverheid.nl – Leven met een beperking
• Level-Level.com – Wat betekent de European Accessibility Act 2025 voor jouw website? door Christien van der Sande
• Wikipedia – Web Content Accessibility Guidelines
• Ensono.com – The European Accessibility Act (EAA): Are you ready for the June 2025 deadline? door Thomas Moor
• Thuiswinkel.org Is jouw webshop al digitaal toegankelijk?
• Europa.eu: The EAA comes into effect in June 2025. Are you ready?

Over de auteur

Anastasiya (Nas) Sahetapy

Ik ben Anastasiya, of Nas voor vrienden. Ik werk als pastoraal werker voor met name jeugd en jonge mensen. Hierbij heb ik speciale aandacht voor mensen met lichamelijke beperkingen, neuro-divergente mensen en LGBTQ+ mensen. Daarnaast leer ik voor doventolk. Sinds 9 augustus 2024 ben ik getrouwd met mijn vrouw Karin. Zowel mijn vrouw als ik zijn lichamelijk beperkt (Mijn vrouw is in 2019 haar rechterbeen verloren, ik ben in 2022 rolstoelafhankelijk geworden). Mijn hobbies zijn digitaal design / videoanimaties maken, rolstoelbasketbal, gitaar, banjo en ukelele spelen, en ik reis graag. Ik ben door Wilko gevraagd om op deze site af en toe iets te schrijven over webdesign aangepast voor mensen met beperkingen. Dat doe ik graag. Ik hoop op positieve feedback van de lezers.