Een alternatief voor Google Analytics? Waarom zou je het nodig hebben?

Waarom een alternatief voor Google Analytics? Wat is er mis mee?

Wanneer je regelmatig je website statistieken controleert in Google Analytics, zal het je niet ontgaan zijn, dat er verandering gaande is. En die verandering is al enkele jaren gaande. Want Google wil de ‘Universal Analytics’ die jaren en gebruik waren vervangen door GA4 (Google Analytics 4).

Nu doet ‘GA4’ vermoeden, dat er ook een 1 en 2 zijn geweest, en er ook een 3 is. Dat is echter niet zo. Google is her enigszins met versienummering. Want hoewel er verschillende versies van de ‘google tag’ (de JavaScript code die je moet installeren) geweest zijn, is er door de jaren heen niet wezenlijk veel veranderd aan de methoden van het vastleggen van data. Er kwamen nieuwe mogelijkheden bij, maar wanneer je in 2006 jezelf aanmeldde voor Google Analytics, dan zal je nog steeds terug kunnen kijken op je oude data. Want de basis was hetzelfde.

Dat is met GA4 anders geworden. Op een aantal manieren. Allereerst is het complete idee over ‘wat je wilt meten’ compleet anders geworden. En ik moet eerlijk zeggen, het heeft mij moeite gekost om het concept achter GA4 te begrijpen, en het kost mij nog veel meer moeite om dit aan mijn klanten uit te leggen.

GA4 is geweldig. Vooral voor grote bedrijven. Maar de ‘oude’ Universal Analytics is veel nuttiger en makkelijker te begrijpen, voor de ‘standaard’ gebruiker van analytische services. Zoals bijvoorbeeld mijn klanten.

Want de gemiddelde ZZP-er of MKB-er zit niet te wachten op de mogelijkheden van GA4. Dat is typisch een analytische tool voor grote ondernemingen. Universal Analytics is meer dan voldoende voor de gemiddelde MKB-er en ZZP-er. Gelukkig dat GA4 naast Universal Analytics bestaat. Je kan kiezen. Geweldig toch?

De tijdbom onder jouw web bezoek statistieken

Eh… nee. Niet geweldig. Want Google heeft onlangs aangekondigd om met ‘Universal Analytics’ te stoppen met ingang van 1 juli 2023. Op de eerste juli van dat jaar staat ineens je Universal Analytics scherm ‘op zwart’. Of welke andere creative kleur Google daarvoor zal verzinnen.

Ok, even een uitdaging, maar Google heeft vast wel gezorgd voor een manier om de gegevens van Universal Analytics naar GA4 te kunnen converteren, zodat je in ieder geval je site geschiedenis nog hebt. Toch?

Nee dus!

Wil je dus op 1 juli 2023 niet voor onverwachte verrassingen komen te staan, dan is het al zaak om vandaag al over te stappen, of in ieder geval je gegevens op beide manieren te meten. Iets wat in ieder geval -gelukkig- mogelijk is.

Je zal je gegevens voor het moment van overstappen op 1 juli 2023 kwijt raken, maar je hebt in ieder geval nog gegevens. Bovendien zal je een heel andere manier voor het ‘kijken naar cijfers’ aan moeten leren en wanneer je gebruik maakt van meer dan alleen de ‘bezoeker count’ aan je website, moet je ook behoorlijk wat aanpassen aan je methodieken voor het meten van conversie. Behoorlijk wat werk voor de boeg dus.

Maar er speelt nog een tweede probleem. En dat tweede probleem is misschien een goede reden om eens te kijken of er een alternatief voor Google Analytics mogelijk is.

GDPR / AVG

Een tweede probleem met Google Analytics is, dat het wellicht wel eens illegaal zou kunnen worden om in Nederland Google Analytics te gebruiken.

Zoals je wellicht weet, verleen ik niet alleen diensten aan website eigenaren, maar voer ik op de achtergrond regelmatig werkzaamheden uit voor andere WordPress professionals. Nog niet zo lang geleden was er een gesprek tussen mij en een ‘WordPress professional’ klant van mij. Haar eindklant is een advocaat. En natuurlijk wil een advocaat, dat zijn eigen website juridisch helemaal in orde is. Dus bubbelde ook de discussie op of -en voor hoelang nog- Google Analytics veilig gebruikt kan worden binnen de EU.

Want Google voldoet niet -of kan in ieder geval de handhavers van de GDPR niet voldoende overtuigen- aan de regels. Want Google heeft tot en met vandaag geen bewijs aan willen leveren, dat de data die worden opgeslagen binnen de Verenigde Staten.

Om grond hiervan hebben Oostenrijk en Frankrijk al besloten, dat het gebruik van Google Analytics illegaal is voor de websites gehost in deze landen, of gerund door website eigenaren die in deze landen wonen.

Dit volgt op het ongeldig verklaren van de samenwerkingsovereenkomst tussen de EU en de VS, de ‘Privacy Shield Agreement’. Nu is er een ‘2.0 versie’ van deze overeenkomst in voorbereiding, maar het is volslagen onduidelijk of dit nu wel of niet geaccepteerd zal worden.

In Nederland zijn er tot op heden nog geen uitspraken gedaan over of en in hoeverre Google Analytics in strijd is met de AVG. Maar hoe meer landen Oostenrijk en Frankrijk zullen volgen, hoe groter de kans is, dat we het op een dag zonder Google Analytics moeten doen.

Wat dan?

Alternatieven voor Google Analytics

Is er een alternatief voor Google Analytics? Gelukkig wel!

En om precies te zijn, er zijn sinds jaar en dag al verschillende alternatieven. Want Google was niet de eerste partij, die bedacht dat mensen interesse zouden kunnen hebben in meer dan slechts een ‘page hit counter’ voor hun websites.

Maar om zo’n product of dienst goed te beoordelen, moet je dit product of deze dienst eigenlijk langere tijd gebruiken. Waar ik mij dus niet aan wil wagen is een vergelijk tussen de verschillende andere alternatieven voor website statistieken, maar je -nogmaals- wil vertellen over mijn eigen primaire statistieken provider.

Waar moet eigenlijk een alternatief voor Google Analytics aan voldoen?

Enkele eisen voor een alternatief voor Google Analytics

Eén van de eerste eisen voor een alternatief voor Google Analytics is natuurlijk, dat het moet voldoen aan de GDPR/AVG. Als dat niet het geval is, dan kunnen we de dienst gelijk afschrijven.

Dit betekent onder meer heel concreet, dat de partij op de één of andere manier vanuit Europe opereert. Er moet geen data heen en weer gaan tussen -met name- de Verenigde Staten en de EU.

Een tweede belangrijke eis is dat de gegevens niet tot op de persoon herleidbaar zijn.

Daarnaast nog een belangrijke derde eis, die niet zozeer met de GDPR, maar vooral met jouw eigen ‘leesgemak’ te maken heeft: Je wil de cijfers makkelijk kunnen interpreteren.

Piwik/Matomo

Zo rond 2012/2013 ontdekte ik Piwik. Op dat moment was Piwik een ‘stand alone’ analytische tool voor websites. Omdat ik niet geheel tevreden was over Google Analytics probeerde ik Piwik uit en was er al heel snel zeer tevreden over.

Het nadeel destijds was, dat je Piwik op een eigen server moest installeren. Voor mij geen enkel probleem, maar voor veel andere mensen natuurlijk wel.

Enkele jaren later kwam Piwik echter ook met een mogelijkheid voor ‘cloud statistics’. Je kan je kon Piwik nu ook direct als dienst afnemen, zonder hiervoor iets zelf te moeten installeren.

Alleen, dat is allemaal niet gratis. Je moet ervoor betalen. En destijds was dat, als ik het mij goed kan herinneren, ongeveer 15 dollar. Best aardig wat geld voor een paar cijfertjes, nietwaar?

Van Piwik naar Matomo

Op een gegeven moment werd Piwik overgenomen en veranderde de naam in ‘Matomo’. Ik heb de naamsverandering nooit echt goed begrepen, omdat Piwik een begrip was in de wereld van website statistics. Maar achteraf bleek in ieder geval, dat het de nieuwe eigenaren geen schade heeft gedaan, want door de jaren heen is het ‘marktaandeel’ van Matomo sterk gegroeid.

Bovendien heeft Matomo het verkrijgen van ‘eigen statistieken’ nog makkelijker gemaakt voor voor enkele populaire CMS-en, waaronder WordPress- een ‘add on’ te ontwikkelen, waardoor je Matomo embedded in je site kan gebruiken. De voor en nadelen hiervan heb ik enige tijd geleden uitgebreid besproken in een blogartikel.

Matomo vs. Google Analytics 4

Wanneer we Matomo willen vergelijken met Google Analytics 4, dan is het eerste waar we natuurlijk aan denken in hoeverre Matomo voldoet aan de GDPR. Want het zou geen alternatief voor Google Analytics zijn, wanneer Matomo niet aan de GDPR zou voldoen.

In het eigen vergelijk tussen de verschillende Matomo versies de termen ‘On Premise’ en ‘Cloud’. Ik sluit graag bij deze terminologie aan, al was het alleen maar om duidelijk te zijn.

Onder ‘On Premise’ versta ik zowel de ‘Matomo op eigen server‘ versie als de Matomo plugin voor WordPress. Onder Matomo Cloud versta ik uitsluitend de Matomo cloud oplossing die zij zelf aanbieden.

Op welke gebieden scoort Matomo aanzienlijk beter dan Google Analytics 4

Consistente interface

In de jaren dat ik Matomo gebruik is er eigenlijk weinig veranderd aan de gebruikersinterface. Er zijn dingen bij gekomen, maar de basisinterface is eigenlijk onveranderd gebleven. Om die reden kan de gebruikersinterface misschien een beetje ‘gedateerd’ aandoen, wanneer je Matomo met Google Analytics vergelijkt, maar persoonlijk heb ik daar niet zo’n last van.

Vaak, wanneer ik na langere tijd alleen Matomo te hebben gebruikt, terug ga naar Google Analytics kost het mij moeite om te vinden ‘waar ze het nu weer hebben verstopt’. Google Analytics verandert de gebruikersinterface ongeveer iedere zes maanden. Behoorlijk irritant.

Wanneer ik voor het eerst naar Google Analytics 4 ga, dan moet ik nog veel meer zoeken naar de data die ik feitelijk wil zien. Het is niet alleen een verandering van de interface, maar tot overmaat van ramp, ook een compleet andere zienswijze op ‘hoe ik gegevens wil zien’.

Wanneer ik CEO van een multinational zou zijn, zou ik zeker blij zijn met de mogelijkheden van Google Analytics 4, maar voor de kleine ondernemer is de interface van GA4 vol -als ze het zo mooi in het Engels kunnen zeggen- ‘bloat and clutter’.

Ik kan de interface van Google Analytics 4 overigens helemaal aanpassen aan mijn eigen informatiebehoefte. Maar ook dat is een stuk complexer dan vroeger, omdat het soms vrij moeilijk is om in de gebruikersinterface de daadwerkelijke informatie terug te vinden, die ik zoek.

De grootste verandering tussen de Piwik en de Matomo gebruikersinterface was denk ik het logo.

Voor de rest is er weinig veranderd. Alleen aangevuld.

Eigendom van de data

Weet jij wat Google doet met de data van Google Analytics? Ik niet. Wat ik wel weet, is dat ik alleen toegang tot de data krijg, waarvan Google vindt, dat deze toegankelijk voor mij mag zijn. Google is de eigenaar van de data en ik heb geen controle over wat er mee gebeurt.

Met Matomo On Premise is het meer dan duidelijk: Omdat ik de applicatie heb geïnstalleerd, ben ik ook de eigenaar van de data.

Een ander belangrijk punt is hier, dat ik ook controle heb over waar mijn data is gehost. Ik kan zelf bepalen, waar ik mijn server in wil richten. Het zou natuurlijk dom zijn, om dit in de VS te doen, gezien de GDPR.

Met betrekking tot Matomo Cloud ben jij ook de complete eigenaar van de data. Jouw statistische databases zijn geïsoleerd van die van andere gebruikers. Jij hebt dus jouw eigen ‘Matomo programma’ draaien op de Matomo servers (in de EU!), alleen de hosting en updates worden allemaal geregeld door Matomo zelf.

Een derde optie is natuurlijk, dat jij Matomo gebruikt voor jouw klanten. Dat doe ik bijvoorbeeld ook. Wanneer je bij WordXPression een website laat bouwen krijg je het aanbod om zonder extra kosten niet alleen Google Analytics, maar ook Matomo Analytics op je site te krijgen. Je krijgt dan een inlog op mijn Matomo server, en jij hebt zo ook volledig eigendom over jouw data. Ik doe er niets mee, en ik kan er alleen naar kijken, wanneer jij mij hiertoe toestemming geeft.

Enkele unieke mogelijkheden

Toen ik met Piwik (wat later dus Matomo werd) begon was mijn belangrijkste reden om dit te doen, omdat Piwik/Matomo mij de mogelijkheid geeft de activiteiten van mensen op mijn website te volgen. Hoewel ik niet weet wie het is, kan ik bijvoorbeeld zien welke paden mensen volgen om bij bepaalde pagina’s te komen. Ik krijg dus bijvoorbeeld een visit log te zien, waarop ik kan zien dat een bepaalde gebruiker :

• Binnen kwam via een advertentie op een landingspagina op een product.
• Daarna netjes klikte op de ‘add to cart link’
• Daarna naar de afrekenen pagina ging.
• Maar tijdens het afreken proces klikte op een totaal andere link.

Zou ik hier dieper in duiken, zou ik bijvoorbeeld kunnen ontdekken, dat ik nog een pop up actief zou hebben, die ook op de afreken pagina getoond wordt. Iets wat je natuurlijk wilt voorkomen. Het inzicht in de paden die mensen volgen kan omzetverhogend werken.

Een tweede ding wat ik ook niet in Google Analytics heb is de data te exporteren voor nadere analyse. Vanuit ieder overzicht in Matomo heb ik de mogelijkheid de data naar verschillende formaten te exporteren.

Matomo ‘On Premise’ vs. Matomo Cloud

Op dit moment is Matomo Cloud in vergelijk met Matomo ‘On Premise’ best aan de prijzige kant. Maar wanneer je maar één website hebt, kan Matomo Cloud best de moeite waard zijn. Waarom?

De makers van Matomo hebben na de overname niet stilgezeten. Matomo Cloud is veel meer dan Google Analytics.

De daadwerkelijke kosten van Matomo Cloud zijn afhankelijk van het aantal hits per maand. Maar tot 50.000 hits per maand betaal je 19 euro. Voor die 19 euro per maand mag je 30(!) websites aan je account koppelen maximaal 30 team members.

Al die aantallen zijn voor Matomo On Premise onbeperkt, dus waarom zou je voor Matomo Cloud kiezen? Ik kan daar een aantal goede redenen voor bedenken. Behalve het gemak van het ‘beheer uitbesteden’, heeft Matomo Cloud ook nog een aantal interessante ‘add ons’ of ‘plugins’, die je ook direct tot je beschikking hebt.

Ik zal deze niet allemaal in detail bespreken, omdat dit ook staat aangegeven op de Matomo pricing pagina, maar Matomo Cloud biedt een groot aantal extra tools aan, die je niet hebt op Google Analytics en die je ook niet standaard hebt op Matomo On Premise.

Je kan overigens wel tegen een vergoeding per jaar deze extensies op Matomo On Premise aanschaffen. Maar dat gaat aardig in de papieren lopen.

Matomo Analytics en Zoho Analytics en Zoho PageSense

Nog niet zo gek lang geleden heb ik ZohoOne besproken, een suite van business applicaties voor een leuk niet al te hoog maandelijks bedrag. Eén van deze applicaties is ‘Zoho PageSense’.

Ik heb nog te weinig tijd gehad om een diepgaande analyse van PageSense te maken, maar in mijn optiek is dit een goed alternatief voor in ieder geval Google Analytics, maar ook biedt PageSense veel functionaliteiten die Matomo ook biedt. Ben je op zoek naar een alternatief voor Google Analytics, dan is PageSense zeker ook een product om naar te kijken.

Zelf ben ik ook zeer gecharmeerd van Zoho Analytics, ook een onderdeel van de ZohoOne toolkit, maar beslist niet vergelijkbaar met Matomo Analytics of Google Analytics. Het is een analysetool die je kan gebruiken op allerlei verschillende datasets.

Maar het is een hele mooie tool om de export bestanden van Matomo Analytics verder en dieper te analyseren, dan Matomo zelf (zonder extra plugins) toestaat.

Weg met Universal Analytics!

We kunnen onze koppen in het zand steken, maar Google heeft duidelijk kenbaar gemaakt, dat Universal Analytics vanaf juli volgend jaar niet meer beschikbaar zal zijn. Je zal hoe dan ook op zoek moeten gaan naar een alternatief. Het alternatief wat google aanbiedt heet ‘GA4’. Maar omdat het geen continuatie is van Universal Analytics, zal er een ‘gegevensbreuk’ komen. Op een gegeven moment, kan je niet meer uitgaan van je bestaande data.

Het is dus nu geen dag te vroeg om te beginnen om ook via een alternatieve manier jouw bezoeks- en conversiegegevens vast te leggen. Als ‘backup’ methode.

Je zal hoe dan ook iets nieuws moeten gaan leren. Of het nu ‘GA4’, Matomo of PageSense of wellicht nog een heel ander statistisch product is. Wacht er in ieder geval niet te lang mee, want het is 1 juli 2023, voor je er goed erg in hebt.

Kies je voor een website via WordXPression, dan krijg je ‘Matomo Analytics’ bij je website inbegrepen.

Wat je natuurlijk ook altijd kan doen is de WordPress plugin voor Matomo Analytics installeren. Lees wel eerst mijn artikel over de voor- en nadelen hiervan, voor je hiertoe besluit.

Blijf bij

Nieuwsberichten als dit bericht, over het verdwijnen van Universal Analytics van Google kan en wil je eigenlijk niet missen. En dat is een goede reden om op de hoogte te blijven van de WordXPression blog. Er zijn twee manieren om op de hoogte te blijen.

Je kan onderaan deze pagina je inschrijven voor de WordXPression nieuwsbrief. Dan krijg je niet alleen bericht wanneer er nieuwe blogposts zijn, maar af en toe ook financieel heel aantrekkelijke aanbiedingen.

Een andere manier is door je te abonneren op de ‘Browser notifications’ door op de rode bel links onderaan de pagina te klikken. Zodra er een nieuwe blogpost is geplaatst, krijg jij daar bericht van.